Της Θέας Πιερίδου
Υπεύθυνης Τύπου του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο
Τι γίνεται όταν η τοστιέρα έχει χαλάσει και η εγγύησή της έχει ήδη λήξει; Αν μπορούσε να επισκευαστεί αντί να αντικατασταθεί;
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) έχει ταχθεί υπέρ της βελτίωσης του δικαιώματος επισκευής των καταναλωτών για περισσότερο από μία δεκαετία και θεωρεί το δικαίωμα στην επισκευή ως βασικό βήμα για την μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία με απώτερο στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας, παράλληλα με την εξοικονόμηση χρημάτων, ενέργειας και πόρων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ανακοινώσει ότι εξετάζει νομοθετική πρόταση σχετικά με το δικαίωμα στην επισκευή, εντός του τρίτου τριμήνου του 2022.
Τέσσερα οφέλη του δικαιώματος στην επισκευή:
· Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρομέτρου, το 77% των καταναλωτών της ΕΕ θα προτιμούσαν να επισκευάσουν τα προϊόντα και τις συσκευές που έχουν στη διάθεσή τους αντί να αγοράσουν καινούργια. Καταλήγουν όμως να τα αντικαθιστούν ή να τα πετούν στα σκουπίδια επειδή το κόστος της επισκευής τους είναι πολύ μεγάλο ή επειδή δεν έχουν που να απευθυνθούν.
· Άλλο ένα εμπόδιο στη βιώσιμη κατανάλωση είναι η προγραμματισμένη απαρχαίωση: ορισμένα προϊόντα έχουν εσκεμμένα περιορισμένη διάρκεια ζωής ενώ, σε μερικές περιπτώσεις, τα κατασκευαστικά τους μέρη είναι τοποθετημένα με τέτοιο τρόπο που δεν μπορούν να αφαιρεθούν ή να αντικατασταθούν.
· Τα ηλεκτρονικά είδη αποτελούν σήμερα την ταχύτερα αναπτυσσόμενη πηγή αποβλήτων στην ΕΕ. Το 2017 συλλέχθηκαν πάνω από 3,5 εκατομμύρια τόνοι ενώ ανακυκλώθηκε μόνο 40%.
· Οι επισκευές των ηλεκτρονικών συσκευών επωφελούν σημαντικά το περιβάλλον, διασφαλίζοντας τη μείωση της χρήσης των πόρων, των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και της ενεργειακής κατανάλωσης.
Τι πρέπει να συμπεριλαμβάνει το δικαίωμα στην επισκευή;
Στις 7 Απριλίου, το ΕΚ υιοθέτησε τα αιτήματά του για την επικείμενη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το δικαίωμα στην επισκευή, με 509 ψήφους υπέρ, 3 κατά και 13 αποχές.
Οι ευρωβουλευτές συμφώνησαν ότι ένα αποτελεσματικό δικαίωμα επισκευής πρέπει να αφορά τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος και να λαμβάνει υπόψη τον σχεδιασμό του προϊόντος, τη δεοντολογική παραγωγή του, την τυποποίηση και την ενημέρωση των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένης της επισήμανσης σχετικά με τη δυνατότητα επισκευής και τις δημόσιες συμβάσεις. Θα πρέπει να προωθεί την αποτελεσματικότερη χρήση πόρων, να μειώνει τα απόβλητα και να ενθαρρύνει την εκτεταμένη χρήση των προϊόντων. Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν τα προϊόντα να σχεδιάζονται ώστε να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, να επισκευάζονται με ασφάλεια και τα μέρη τους να αφαιρούνται εύκολα. Πιστεύουν ότι το σωστό «δικαίωμα επισκευής» θα πρέπει να παρέχει στους επισκευαστές και στους καταναλωτές δωρεάν πρόσβαση σε πληροφορίες επισκευής και συντήρησης.
Οι ευρωβουλευτές ζητούν επίσης:
· Κίνητρα για να επιλέγουν οι καταναλωτές επισκευή αντί αντικατάσταση, όπως επέκταση των εγγυήσεων ή διάθεση συσκευής αντικατάστασης κατά τη διάρκεια της επισκευής
· Εναρμονισμένους κανόνες σχετικά με τις πληροφορίες που διατίθενται στους καταναλωτές στο σημείο πώλησης, οι οποίες πρέπει να συμπεριλαμβάνουν «βαθμολογίες επισκευής», εκτιμώμενη διάρκεια ζωής, διαθεσιμότητα ανταλλακτικών και επικαιροποιήσεων λογισμικού και υπηρεσίες επισκευής
· Πιθανή έξυπνη επισήμανση, όπως κωδικοί QR ή ψηφιακά διαβατήρια προϊόντων.
Για το ΕΚ , είναι ώρα να δοθεί τέλος στην ‘κοινωνία της σπατάλης’.
