Της Θέας Πιερίδου
Υπεύθυνης Τύπου του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο
Ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ, γνωστός και ως Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ή απλά ΠΔΠ), καθορίζει πόσα χρήματα μπορεί να επενδύσει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε διάστημα συνήθως επτά ετών, σε έργα και προγράμματα που ενισχύουν το μέλλον της Ευρώπης. Προσφέρει προστιθέμενη ευρωπαϊκή αξία, χρηματοδοτώντας έργα τα οποία τα κράτη μέλη δεν μπορούν να επιτύχουν μόνα τους ή με την ίδια αποτελεσματικότητα. Οι επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ ωφελούν εκατομμύρια φοιτητές, χιλιάδες ερευνητές, περιοχές, πόλεις, πανεπιστήμια, επιχειρήσεις, ΜΚΟ και όλους τους Ευρωπαίους πολίτες. Είναι ένα εργαλείο ιστορικά συνδεδεμένο με τις έννοιες της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής. Για να καταρρίψουμε τον μύθο που περιστρέφεται γύρω από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το συντριπτικό ποσοστό του προϋπολογισμού (~93%) αφορά σε αναπτυξιακές δαπάνες σε όλα τα κράτη μέλη.
Ο τρέχων μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ ξεκίνησε το 2021 και λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2027. Η προετοιμασία για τον προϋπολογισμό της ΕΕ μετά το 2027 έχει ήδη ξεκινήσει και σημαντικό ορόσημο σε αυτή την διαδικασία ήταν η έγκριση ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) στις 7 Μαίου 2025 που καθόρισε τις θέσεις και τα αιτήματα του ΕΚ για τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2028-2034. Για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό που καλύπτει την περίοδο 2028-2034, το ΕΚ τάσσεται υπέρ ενός πολύ πιο φιλόδοξου ΠΔΠ που να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των Ευρωπαίων πολιτών σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και ολοένα πιο περίπλοκο διεθνές πλαίσιο. Tο υφιστάμενο ανώτατο όριο δαπανών (1% του συνολικού ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος των κρατών μελών) δεν είναι επαρκές για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του αυξανόμενου φάσματος κρίσεων και προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές.
Οι κύριες προτεραιότητες του ΕΚ για τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό 2028-2034 είναι οι ακόλουθες:
Απλούστευση, ευελιξία και κράτος δικαίου
Ο επόμενος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός πρέπει να μειώσει την περιττή γραφειοκρατία για τους δικαιούχους κονδυλίων, χωρίς ωστόσο να παραχωρεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών εκτός του δημοκρατικού ελέγχου που ασκεί το ΕΚ.
Η ευελιξία στις δαπάνες είναι επίσης καίριας σημασίας. Οι ικανότητες αντιμετώπισης κρίσεων πρέπει να ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό για κάθε τομέα πολιτικής.
Τέλος, οι ευρωβουλευτές επιμένουν ότι η πρόσβαση σε κονδύλια πρέπει να συνδέεται με τον σεβασμό των αξιών της ΕΕ και του κράτους δικαίου.
Ανταγωνιστικότητα και άμυνα
Το ΕΚ προτείνει ένα νέο στοχευμένο ταμείο ανταγωνιστικότητας σχεδιασμένο για ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις που υποστηρίζονται από την ΕΕ μέσω μηχανισμών ελαχιστοποίησης των κινδύνων. Επίσης, τονίζει ότι οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες είναι απαραίτητες, αλλά αυτό δεν πρέπει να υπονομεύει τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές δαπάνες ή τις μακροχρόνιες πολιτικές, όπως η γεωργία και η συνοχή.
“Όχι” στα ενιαία εθνικά σχέδια
Το ΕΚ απορρίπτει την προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα “εθνικό σχέδιο ανά κράτος μέλος” και οι ευρωβουλευτές ζητούν μια δομή που θα διασφαλίζει τη διαφάνεια και την κοινοβουλευτική λογοδοσία που θα εμπλέκει τις περιφερειακές και τοπικές αρχές καθώς και όλους τους σχετικούς εμπλεκόμενους φορείς.
Καθοριστικός ο ρόλος του ΕΚ:
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναμένεται να δημοσιευθεί τον Ιούλιο του 2025 και μετά θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του ΕΚ και των εθνικών κυβερνήσεων στο Συμβούλιο. Το ΕΚ, που εκλέγεται απευθείας από τους πολίτες σε ολόκληρη την ΕΕ, κατέχει κεντρικό ρόλο στον καθορισμό του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού και οποιαδήποτε συμφωνία απαιτεί την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Είναι σημαντικό να επισημανθεί δε πως η δυνατότητα του ΕΚ να εγκρίνει ή να απορρίψει τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ αποτελεί μια από τις πλέον σημαντικές, για ευνόητους λόγους, εξουσίες του Σώματος.
Όλοι οι Κύπριοι πολίτες, οργανισμοί και επιχειρήσεις ενθαρρύνονται να ενημερώνονται για τις ευκαιρίες χρηματοδότησης στην Πύλη Ενημέρωσης Χρηματοδοτικών Προγραμμάτων: https://www.fundingprogrammesportal.gov.cy/el/home.
