Οι απώλειες και η σπατάλη τροφίμων αποτελούν παγκόσμιο πρόβλημα με οικονομικές αλλά και περιβαλλοντικές πτυχές. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), περίπου το ένα τρίτο του συνόλου των τροφίμων που παράγονται σε όλο τον κόσμο χάνεται ή σπαταλάτε σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, από την αγροτική παραγωγή έως την τελική κατανάλωση.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η ετήσια απώλεια ή σπατάλη τροφίμων υπολογίζεται σε περίπου 87,6 εκατομμύρια τόνους, δηλαδή γύρω στα 173 κιλά ανά άτομο. Οι τομείς που συμβάλλουν σε αυτό είναι κυρίως τα νοικοκυριά (>50%), ενώ πολύ λιγότερο, η μεταποίηση (περίπου 19%), οι υπηρεσίες τροφίμων (περίπου 12%), η πρωτογενής παραγωγή (περίπου 11%) και το χονδρικό και λιανικό εμπόριο (περίπου 5%). Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι συντελεστές της αλυσίδας τροφίμων συμβάλλουν στην απώλεια και σπατάλη των τροφίμων και συνεπώς μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και μείωσή τους.
Οι απώλειες και τα απόβλητα τροφίμων επιδεινώνουν την επισιτιστική ανασφάλεια, τον υποσιτισμό και την κατανάλωση νερού ενώ αυξάνεται η πείνα στον κόσμο. Οι ανεπάρκειες στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και στην κατανάλωση έχουν και σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ο περιορισμός των απωλειών και της σπατάλης τροφίμων συμβάλλει στην καταπολέμηση της πείνας και της κλιματικής αλλαγής.
Εντούτοις, το φαινόμενο της απόρριψης τροφίμων ως απόβλητα δεν βλάπτει μόνο τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας να στηρίξει τους ανθρώπους που υποφέρουν από πείνα ή δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά σε μια υγιεινή διατροφή, αλλά βλάπτουν σοβαρά και το περιβάλλον. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, η σπατάλη και η απώλεια τροφίμων προκαλούν περίπου το 10% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που σε συνδυασμό με την εντατική γεωργία, αποτελούν βασικές αιτίες της κλιματικής κρίσης, της υποβάθμισης της βιοποικιλότητας και της παγκόσμιας ρύπανσης.
Οι κλιματικές μεταβολές ενισχύουν τις πιέσεις στην επισιτιστική ασφάλεια και κάποιες περιοχές υφίστανται ισχυρότερες πιέσεις από άλλες. Η ξηρασία, οι πυρκαγιές ή οι πλημμύρες θέτουν άμεσα εμπόδια στην παραγωγική ικανότητα. Δυστυχώς, οι κλιματικές αλλαγές συχνά επηρεάζουν χώρες που είναι πιο ευάλωτες και πιθανώς διαθέτουν πιο περιορισμένα μέσα προσαρμογής.
Όμως, η τροφή, υπό μία έννοια, είναι απλώς ένα ακόμη «αγαθό». Η παραγωγή της απαιτεί πόρους όπως η γη και το νερό. Όπως συμβαίνει με άλλα προϊόντα στην αγορά, καταναλώνεται ή χρησιμοποιείται, και μπορεί να καταλήξει στα σκουπίδια. Η ποσότητα των τροφίμων που καταλήγουν στα σκουπίδια είναι μεγάλη, ιδιαίτερα σε αναπτυγμένες χώρες. Γεγονός που σημαίνει ότι, οι πόροι που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή αυτών των τροφίμων να καταλήγουν επίσης στα σκουπίδια. Συνεπώς, η μείωση της απώλειας και της σπατάλης των τροφίμων θα συμβάλλει τόσο στην προστασία των φυσικών πόρων, του περιβάλλοντος και στην κλιματική αλλαγή, όσο και στην επισιτιστική ασφάλεια και στην καταπολέμηση της πείνας, που αποτελούν παγκόσμιους στόχους των Ηνωμένων Εθνών.
Πέτρος Κλεάνθους
Σύμβουλος Επιχειρήσεων
