Από τις αρχές του έτους μέχρι και το τέλος Νοεμβρίου 2016 στάλθηκαν σε εργοδότες 450 επιστολές παραβάσεων, ενώ εκδόθηκαν 122 και 94 ειδοποιήσεις βελτίωσης και απαγόρευσης, αντίστοιχα. Αφορούσαν παραβάσεις της νομοθεσίας και γενικώς προβλήματα ασφάλειας και υγείας σε όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Όπως επισημαίνει ο διευθυντής του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας, Αναστάσιος Γιαννάκη, αρκετοί είναι οι εργοδότες που παρά το ότι υποχρεούνται, εντούτοις δεν έχουν στη διάθεσή τους γραπτές εκτιμήσεις των κινδύνων ή δεν εφαρμόζουν σύστημα διαχείρισης ασφάλειας και υγείας.

Πόσοι έλεγχοι διενεργήθηκαν από το τμήμα σας φέτος και πόσοι, συνήθως, πραγματοποιούνται σε μηνιαία βάση;
Οι επιθεωρήσεις στους χώρους εργασίας γίνονται με βάση το ετήσιο πρόγραμμα του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας. Για την ετοιμασία του λαμβάνονται υπόψη διάφοροι παράγοντες, όπως η εφαρμογή της νέας εθνικής στρατηγικής για ασφάλεια και υγεία στην εργασία που καλύπτει την περίοδο 2013 – 2020 και η ανάλυση των εργατικών ατυχημάτων, ιδιαίτερα οι ψηλοί δείκτες συχνότητας σε κάποιους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, όπως οι κατασκευές, η μεταποιητική, η ξενοδοχειακή και η επισιτιστική βιομηχανία. Παράλληλα, λαμβάνεται υπόψη η υποβοήθηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για την ετοιμασία γραπτών εκτιμήσεων των κινδύνων, οι εκστρατείες που γίνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και οργανώνονται από την Επιτροπή Ανώτερων Επιθεωρητών Εργασίας (SLIC) και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA), όπως επίσης και  οι εισηγήσεις των κοινωνικών εταίρων.  Επίσης, επιθεωρήσεις γίνονται εκτάκτως όταν το τμήμα μας ενημερωθεί για διερεύνηση εργατικών ατυχημάτων, επαγγελματικών ασθενειών, επικίνδυνων περιστατικών και παραπόνων.

Μέχρι το τέλος Νοεμβρίου του 2016 πραγματοποιήθηκαν 3.545 επιθεωρήσεις παγκυπρίως - 329 κατά μέσο όρο τον μήνα - από 19 επιθεωρητές, που ασχολούνται ειδικά με την εφαρμογή της νομοθεσίας για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία. 

Σε ποιους τομείς διαπιστώνονται οι περισσότερες παραβάσεις;
Σε όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας εντοπίζονται προβλήματα και παραβάσεις. Γενικά  παρουσιάζεται πρόβλημα συμμόρφωσης αρκετών εργοδοτών σε σχέση με την υποχρέωση να έχουν στη διάθεσή τους γραπτές εκτιμήσεις των κινδύνων, καθώς και στην εφαρμογή συστήματος διαχείρισης ασφάλειας και υγείας.

Σημειώνονται, επίσης, κι επιμέρους προβλήματα ή παραβάσεις, ανάλογα με τον τομέα της οικονομίας. Για παράδειγμα, στις οικοδομές και τα εργοτάξια μερικές φορές παρατηρείται έλλειψη μέτρων, όπως η χρήση κατάλληλων ικριωμάτων για αποφυγή της πτώσης από ύψος. Την ίδια ώρα, στη μεταποιητική βιομηχανία συναντάμε το φαινόμενο της απουσίας προφυλαχτήρων ή άλλων διατάξεων, που αποτρέπουν την επαφή του χειριστή με τα κινούμενα μέρη των εξοπλισμών εργασίας. 

Οι εργοδότες συμμορφώνονται μετά τις υποδείξεις σας;

Οι πλείστοι εργοδότες συμμορφώνονται όταν τους αποσταλεί σχετική επιστολή με τις παραβάσεις της νομοθεσίας ή όταν χρησιμοποιηθούν άλλα εργαλεία επιβολής της νομοθεσίας, όπως είναι η έκδοση ειδοποιήσεων βελτίωσης και απαγόρευσης. Αξίζει να σημειωθεί πως από τις αρχές του έτους μέχρι και το τέλος Νοεμβρίου του 2016 στάλθηκαν 450 επιστολές παραβάσεων, ενώ εκδόθηκαν 122 και 94 ειδοποιήσεις βελτίωσης και απαγόρευσης, αντίστοιχα.

Στις περιπτώσεις που κάποιος εργοδότης δεν συμμορφωθεί με τις πρόνοιες της νομοθεσίας, παρά τις υποδείξεις των επιθεωρητών του τμήματός μας, ή όταν συμβεί κάποιο σοβαρό ατύχημα, τότε προωθείται η ποινική δίωξή του. Μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 2016 είχαν προωθηθεί 11 νέοι φάκελοι ποινικής δίωξης για παραβάσεις της νομοθεσίας για Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία, εκ των οποίων οι τέσσερις στον κατασκευαστικό τομέα, οι πέντε στον μεταποιητικό και οι δυο στον τομέα των υπηρεσιών. Επιπρόσθετα, μέχρι τώρα για το έτος 2016 έχει ολοκληρωθεί η εκδίκαση 15 υποθέσεων για 69 παραβάσεις εργατικών νόμων, που αφορούσαν στην ασφάλεια και την υγεία στην εργασία.

Ποιες ποινές προβλέπονται για όσους δεν πειθαρχούν;
Στην περίπτωση που το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας ασκήσει ποινική δίωξη εναντίον οποιουδήποτε προσώπου  και αυτό καταδικασθεί για παραβάσεις της σχετικής νομοθεσίας, προβλέπεται χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €80.000 ή φυλάκιση έως και τέσσερα χρόνια ή επιβολή και των δυο αυτών ποινών.

Πώς οι εργαζόμενοι μπορούν να προφυλαχθούν από πιθανούς κινδύνους;

Σε όλους τους χώρους εργασίας υπάρχουν κίνδυνοι για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων και γι’ αυτό τον λόγο κάθε εργοδότης οφείλει να παρέχει την κατάλληλη πληροφόρηση στους εργοδοτούμενους. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να διαθέτει τις κατάλληλες γραπτές εκτιμήσεις των κινδύνων, να παρέχει επιτήρηση, κατάλληλες οδηγίες, ασφαλείς μεθόδους εργασίας καθώς και επαρκή εκπαίδευση στους εργαζόμενους.

Εφόσον τηρούνται τα πιο πάνω, τότε το προσωπικό είναι σε θέση να αναγνωρίζει τους κινδύνους και να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα σύμφωνα με τις οδηγίες του εργοδότη. 

Οι εργαζόμενοι γνωρίζουν τα δικαιώματά τους στον τομέα αυτό;

Θεωρούμε ότι υπάρχουν εργαζόμενοι που πιθανόν δεν γνωρίζουν πλήρως τα δικαιώματά τους, όπως αυτοί που προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τρίτες χώρες ή γενικότερα σύνολα που δεν έχουν επαφή με συντεχνίες ή άλλους φορείς.

Στο πλαίσιο των διαφόρων εκστρατειών και των επιθεωρήσεων, που διεξάγονται από το τμήμα μας, καταβάλλονται προσπάθειες για την καλύτερη ενημέρωση των εργαζομένων σχετικά με τα δικαιώματά τους. Παράλληλα, διανέμουμε διαφωτιστικό υλικό και τηρούμε πλήρως ενήμερη ιστοσελίδα.

Επίσης, στους χώρους εργασίας πρέπει να ορίζονται ή να εκλέγονται αντιπρόσωποι ασφάλειας των εργαζομένων.  Τα πρόσωπα αυτά ενημερώνουν τους συναδέλφους τους για τα θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία και συνεργάζονται με τον εργοδότη για τη βελτίωση της προστασίας των εργαζομένων.

Ποιοι οι στόχοι της ευρωπαϊκής εκστρατείας για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία;
H πανευρωπαϊκή εκστρατεία για ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας για όλες τις ηλικίες, που διοργανώνει το 2016 και το 2017 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA) στοχεύει στην προαγωγή της βιώσιμης εργασίας και της υγιούς γήρανσης. Σκοπό έχει την ανάδειξη της σημασίας της πρόληψης των κινδύνων κατά τη διάρκεια του επαγγελματικού βίου, την παροχή βοήθειας σε εργοδότες και εργαζόμενους μέσω της ενημέρωσης και της διάδοσης σχετικών εργαλείων, καθώς και τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών και καλών πρακτικών.

Ποιες δράσεις πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της εκστρατείας αυτής;

Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης ευρωπαϊκής εκστρατείας πραγματοποιήθηκαν από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας οι ακόλουθες δράσεις:

- Διευρυμένη συνάντηση εταίρων, τον Μάιο του 2016, που είχε ως στόχο τον προκαταρκτικό καθορισμό των δραστηριοτήτων, που θα αναλαμβάνονταν από τους ίδιους, για την προαγωγή μιας βιώσιμης επαγγελματικής ζωής.

-Τελετή έναρξης της εβδομάδας ασφάλειας και υγείας στην εργασία στις 17 Οκτωβρίου 2016.

-Διαγωνισμός παραδειγμάτων καλής πρακτικής 2016 σε επιχειρήσεις. Τα βραβεία στις τρεις καλύτερες συμμετοχές, που επελέγησαν από τεχνική επιτροπή του Παγκύπριου Συμβουλίου Ασφάλειας και Υγείας, απονεμήθηκαν κατά την τελετή έναρξης της εβδομάδας ασφάλειας και υγείας στην εργασία 2016.

-Οι λειτουργοί και οι επιθεωρητές του τμήματος ετοίμασαν και υλοποίησαν ειδικό πρόγραμμα, που περιλάμβανε δεκάδες επισκέψεις σε χώρους εργασίας, συμμετοχή σε συνεδρίες επιτροπών ασφάλειας, συζήτηση με τους εργαζόμενους και διανομή διαφωτιστικού υλικού.

-Μεταδόθηκαν ειδικά ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά μηνύματα. Επιπρόσθετα, οι λειτουργοί του τμήματος έδωσαν συνεντεύξεις και συμμετείχαν σε ενημερωτικά προγράμματα των ραδιοτηλεοπτικών ΜΜΕ.

- Το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Ασφάλειας και Υγείας Κύπρου, ετοίμασε ειδικό ερωτηματολόγιο με θέμα: «Ασφαλείς και υγιείς χώροι εργασίας για όλες τις ηλικίες», το οποίο απευθύνεται στους εργοδότες. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής θα βοηθήσουν το τμήμα στη χάραξη πολιτικής για το θέμα της εκστρατείας.